ज्योतिष आणि वास्तु शास्त्रांतील शनीच्या संदर्भातील विचार

‘आपण ज्योतिष आणि वास्तु शास्त्रांनुसार शनि ग्रहाचा विचार करणार आहोत. चिंतन, खडतर अनुष्ठान, जप-तप, वैराग्य, संन्यास या गोष्टी शनि ग्रहाच्या अधिपत्याखाली येतात. वास्तुशास्त्रामध्ये दिशांना पुष्कळ महत्त्व आहे. पश्‍चिम दिशेचा स्वामी शनि ग्रह आहे. अंकशास्त्रानुसार ८ हा अंक शनि ग्रहाच्या अंमलाखाली येतो.

१. ज्योतिष आणि वास्तु शास्त्रातील साम्य

​वास्तुशास्त्रानुसार ज्योतिषशास्त्र, वास्तुशास्त्र, आयुर्वेद, धार्मिक विधी, संगीतशास्त्र, मुहूर्तशास्त्र आदी सर्व भारतीय शास्त्रे एकमेकांशी जोडलेली आहेत. प्रत्येक शास्त्रात इतर शास्त्रांचा थोडाफार संबंध येतो. सर्व भारतीय तत्त्वज्ञान हे ‘श्रेयस (म्हणजे हितकारक) काय असेल ?’, याला महत्त्व देते. ‘तुम्हाला ते आवडेल कि नाही ?’, हा प्रश्‍न नाही. तुमच्या हिताचे, कल्याणाचे जे आहे, तेच अट्टाहासाने सांगते, उदा. आयुर्वेदाचे नियम किंवा अनेक धार्मिक गोष्टी. आजचे आधुनिक विज्ञान ‘प्रेयस (म्हणजे सुखकारक) काय आहे ?’, हे सांगते.

​ज्योतिषशास्त्रामध्ये व्यक्तीच्या कुंडलीवरून ‘वास्तुसुख आहे का ? वास्तुयोग केव्हा आहे ? वास्तुसुखात कोणत्या अडचणी आहेत ?’, हे अभ्यासता येते. अनेक वेळा कुंडलीतील दिशा आणि वास्तूच्या दिशा यांमध्ये समानता दिसते. कुंडलीच्या माध्यमातून वास्तूचा अभ्यास करणे अधिक सयुक्तिक ठरते. ‘वास्तूच्या कोणत्या दिशेला दोष आहे ?’, हे कुंडलीवरून अभ्यासता येते.

२. वास्तुशास्त्रानुसार शनि ग्रहाचे महत्त्व

भारतीय वास्तुशास्त्राला १८ महर्षीची परंपरा आहे. ऋग्वेद, अथर्ववेद, मत्स्यपुराण, अग्निपुराण, मानसारम्, समरांगण सूत्रधार, अपराजित पृच्छाः, मनुष्यालय चंद्रिका इत्यादी ग्रंथांत वास्तुशास्त्राचे विस्तृत विवेचन आहे. आपल्या वास्तूचा प्रभाव आपले शरीर आणि मन यांवर पडत असतो. भारतीय वास्तुशास्त्राने प्रकाश, हवा, बांधकामातील पक्केपणा, सौंदर्य, आरोग्य आणि भौतिक सुख-समृद्धीचा विचार केला आहे. प्रत्येक दिशेची तत्त्वे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यावर परिणाम घडवतात. वास्तुशास्त्र हे दिशा आणि ऊर्जा यांचे शास्त्र आहे.

वास्तुशास्त्रामध्ये प्रत्येक वस्तू आणि कक्ष यांची दिशा ठरलेली आहे. वास्तुपुरुषमंडलामध्ये जी देवतांची स्थाने आहेत, त्या स्थानांशी त्या त्या देवतास्वरूप असलेल्या ऊर्जांचा विचार करावा लागतो. दश दिशांमधील पश्‍चिम दिशेचा स्वामी ‘शनि’ ग्रह आहे.

३. वास्तुशास्त्रानुसार शनि ग्रहाशी संबंधित पश्‍चिम दिशेला काय असावे ?

अ. वास्तुशास्त्रानुसार पश्‍चिम दिशा उंच असावी; कारण पश्‍चिम दिशेकडून ऋणभारित (निगेटिव्ह) अशुभ किरण येतात. पश्‍चिम दिशा उंच आणि पूर्व दिशेला उतार असेल, तर पूर्व दिशेकडून येणार्‍या शुभ किरणांचे प्रभुत्व वाढते अन् वास्तूमध्ये वर्षानुवर्षे टिकते.

आ. वास्तूचे बांधकाम करतांना पश्‍चिम आणि दक्षिण या दिशांची कंपाउंड भिंत प्रथम बांधून घेतल्यास वास्तूच्या बांधकामात विलंब होत नाही.

इ. कंपाउंड भिंत बांधतांना मेन गेट (प्रांगण प्रवेश) पश्‍चिम दिशेला असेल, तर पश्‍चिमेच्या चौथ्या ‘पुष्पदंत पदात आणि पाचव्या ‘वरुण’पदात (पद म्हणजे कप्पा किंवा भाग) असणे अत्यंत लाभदायक ठरते.

ई. पश्‍चिम दिशेला आवश्यक तेवढ्याच खिडक्या असाव्यात आणि त्या आकाराने लहान असाव्यात.

उ. ‘जेवणाचे पटल (भोजनगृह) पश्‍चिम दिशेला असणे उत्तम !’, असे मयमतम्कार सांगतात.

ऊ. पाण्याची वरची टाकी (ओव्हरहेड वॉटर टँक) पश्‍चिम दिशेला घ्यावी लागत असेल, तर पश्‍चिम दिशेला मधोमध ‘वरुण’ पदात घेतला, तर चालतो.

ए. घरातील फर्निचर आणि लॉफ्ट (माळा) पश्‍चिम किंवा दक्षिण भिंतीस असावेत.

ऐ. पश्‍चिम दिशेला अश्‍वत्थ (पिंपळ) वृक्ष असणे फलदायी आहे.

४. पश्‍चिम दिशेला शयनकक्ष असू नये !

पश्‍चिम दिशेचा स्वामी वायुतत्त्वाचा कारक शनि ग्रह असल्यामुळे ‘नैराश्य (डिप्रेशन) येणे, छोट्या छोट्या संकटांचा मनावर परिणाम होणे, सतत विचार पालटणे, स्थिरत्व न येणे’, या सगळ्याचा परिणाम पती-पत्नीच्या आपसांतील संबंधांवर होऊन वैवाहिक आयुष्यात अडचणी येऊ शकतात.

‘आपल्या वास्तूत नैसर्गिक ऊर्जेचा अधिकाधिक उपयोग व्हावा’, हा भारतीय वास्तुशास्त्राचा मुख्य हेतू आहे. दिशांचा विचार न केल्यास वास्तूत अनारोग्य येते आणि त्यातूनच भौतिक असमृद्धी, अपयश, नातेसंबंधांत दुरावा येतो. वास्तूसौख्य मिळण्यासाठी वास्तूमध्ये नियमित पूजा आणि धार्मिक विधी करावेत. वडीलधार्‍या व्यक्तींचा मान राखावा. प्रत्येकाने चांगले गुण अंगी आणण्याचा प्रयत्न करावा. ‘आपले घर हे एक मंदिर आहे किंवा आपल्या गुरूंचा आश्रम आहे’, या भावाने अहंविरहित राहिल्यास वास्तूत निश्‍चितच आनंद आणि शांती जाणवेल.’

– सौ. प्राजक्ता जोशी, ज्योतिष फलित विशारद, वास्तु विशारद, अंक ज्योतिष विशारद, रत्नशास्त्र विशारद, अष्टकवर्ग विशारद, सर्टिफाइड डाऊसर, रमल पंडित, हस्ताक्षर मनोविश्‍लेषणशास्त्र विशारद, महर्षि अध्यात्म विश्‍वविद्यालय, रामनाथी, फोंडा, गोवा. (२.१०.२०२०)