श्री दत्तस्तवस्तोत्रम्
भूतप्रेतपिशाचाद्या यस्य स्मरणमात्रतः ||
दूरादेव पलायन्ते दत्तात्रेयं नमामि तं || १ ||
भूतप्रेतपिशाचाद्या यस्य स्मरणमात्रतः ||
दूरादेव पलायन्ते दत्तात्रेयं नमामि तं || १ ||
श्री दत्ताची आरती संत एकनाथ महाराजांनी रचलेली आहे. श्री दत्तात्रेयांचा जन्म ब्रह्मा, विष्णु आणि महेश यांच्या अंशापासून झालेला आहे.
ज्या दिवशी ब्रह्मांडात सगुण लोकातील सात्त्विक लहरींचे, त्या त्या देवतेचे तत्त्व घेऊन आगमन होते, तो दिवस म्हणजे ‘उत्सव’.
मानवजातीच्या उद्धारासाठी परात्परगुरु प.पू. डॉ. जयंत आठवले यांनी अध्यात्मशास्त्र, धार्मिक कृती, देवतांची उपासना, राष्ट्ररक्षण, धर्मजागृती, संतचरित्र इत्यादी विषयांवर आतापर्यंत १९१ ग्रंथ संकलित केले आहेत.
देवांनी यज्ञ करून यज्ञपुरुषाची, यज्ञस्वरूपी परमेश्वराची पूजा केली. यज्ञाने पूजन करणे हा त्या काळी (त्रेतायुगात) प्रमुख धर्म, साधनामार्ग होता. जेथे पुरातन, अनादि असे उपास्यदेव आहेत असे देवलोक, साधना करणारे थोर महात्मे खरोखर प्राप्त करून घेतात.
अक्ष म्हणजे डोळा. रुद्र ± अक्ष म्हणजे जो सर्व पाहू आणि करू शकतो, तो रुद्राक्ष. डोळा एकाच अक्षाभोवती फिरतो; म्हणून त्यालाही अक्ष म्हणतात.
धार्मिक कार्यक्रम, शुभवार्ता, गृहप्रवेश, नवीन आस्थापनाचे उद्घाटन अशा वेळी सत्यनारायणाची पूजा करण्याची हिंदूंमध्ये पद्धत आहे.विधी केल्यावर वातावरण सात्विक आणि चैतन्यमय होते.
‘त्वंमातासर्वदेवानाम् ।’ अर्थात ‘गाय ही सर्व देवतांची माता आहे’, असे म्हटले जाते. गोमाता पंचमहाभूतांच्या कुपोषणाची अधिकारिणी आहे.
निश्चितपणे आल्हाद उत्पन्न करणारा व्यापार, म्हणजे उद्योग, तोच उत्सव होय.’ (शब्दकल्पद्रुम). उत्सवाच्या दिवशी त्या त्या देवता अधिक कार्यरत असतात.