गडगडाटी आणि वादळी पावसाला घेऊन येणारे ढगच यामध्ये असतात. ‘कुमुलोनिम्बस’ असे या ढगांचे नाव आहे. हा ‘लॅटिन’ शब्द आहे. ‘क्युम्युलस’ म्हणजे एकत्र होत जाणारे आणि ‘निम्बस’ म्हणजे ढग. थोडक्यात झपाट्याने एकत्र होत जाणारे पावसाळी ढग हा प्रारंभ असतो.
बंडाळीच्या घटना सर्वत्रच होतील, असेही नाही; मात्र कुठेही झाली, तरी त्या काळात स्वरक्षण आणि समाजरक्षण यांसाठी कोणती कृती करावी, यासाठी हा लेख प्रसिद्ध करत आहोत. हा लेख प्रसिद्ध करण्याचा उद्देश हिंसाचाराला प्रोत्साहन देण्याचा नसून प्रतिकूल परिस्थितीत उद्भवणार्‍या हिंसाचाराला आळा घालून स्वरक्षण करण्याचा आहे.
आतापर्यंत आपण या लेखमालेमध्ये विविध आपत्ती आणि त्यांच्यापासून बचाव कसा करायचा, याविषयीची सूत्रे पाहिली. या लेखामध्ये या सर्व आपत्तींच्या संदर्भात काही सामायिक सूचना आहेत. त्या लक्षात ठेवून आपत्तीपूर्वी काही सिद्धता करता येतील.
भूस्खलन सर्वत्र होत नसले, तरी पुढील आत्पकाळात भूकंपाप्रमाणे याचाही धोका डोंगराळ भागामध्ये मोठ्या प्रमाणात होऊ शकतो. भूस्खलन होण्याची कारणे, त्याची भीषणता, भूस्खलनाची आपत्ती टाळण्यासाठी योजायचे काही प्रतिबंधात्मक उपाय, भूस्खलन होण्यापूर्वी मिळणा-या काही पूर्वसूचना, ते होत असतांना आणि झाल्यानंतर कोणत्या गोष्टी कराव्यात आदींविषयीची माहिती देण्यात आली आहे.
एरव्ही देशात हिवाळ्यामध्ये शीतलहर येत असते. हिमालयात तर तापमान शून्याच्या खाली ४० सेल्सियसपर्यंत गेलेले असते. सध्याच्या आत्पकाळामध्ये शीतलहर येण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. या लेखात भारतात शीतलहर आल्यावर साधारणतः काय उपाययोजना करता येईल, याची माहिती देण्यात आली आहे.
आत्पकाळामध्ये महायुद्ध, भूकंप, सुनामी यांप्रमाणेच उष्णतेची लाट येण्याचीही शक्यता आहे. उष्णतेची लाट आणि उष्माघात म्हणजे काय उष्णतेच्या लाटेचे परिणाम, त्यामुळे होणारे आजार, नवीन घर बांधतांना उष्णतेपासून रक्षण होण्यासाठी काय करावे ? भविष्यात विविध कारणांनी उष्णतेची लाट आल्यावर काय उपाययोजना केल्या पाहिजेत ? याची माहिती या लेखात देण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे.
या लेखात सुनामीविषयी माहिती देण्यात आली आहे. सुनामी म्हणजे काय ?, सुनामी येण्यापूर्वी करायच्या काही सिद्धता, सुनामी येण्याची चिन्हे, प्रत्यक्ष सुनामी होत असतांना घ्यायची काळजी, तसेच सुनामी येऊन गेल्यानंतर करायच्या कृती यांविषयीची माहिती आपण जाणून घेऊया.
भूकंप येण्यापूर्वीची लक्षणे, भूकंप येण्यापूर्वी करायच्या काही सिद्धता, प्रत्यक्ष भूकंप आल्यास काय करावे आणि भूकंप झाल्यावर काय करावे, याविषयीची माहिती या लेखात देण्यात आली आहे.
या लेखात जैविक आक्रमणांची आणि त्यावर करायच्या उपाययोजनांची माहिती देण्यात आली आहे. ‘जैविक अस्त्रे’ म्हणजे काय, जैविक अस्त्रांद्वारे होणार्‍या आक्रमणांचे स्वरूप कसे असते ते आपण जाणून घेऊया. उदा. ‘कोरोना’सारख्या विषाणूची लागण स्वतःला होऊ नये, यासाठी घ्यायची काळजी आणि झाल्यास काय करावे आणि काय करू नये ?
गेल्या वर्षभरापासून चालू असलेले कोरोना महामारीचे संकट ही आपत्काळाची एक छोटीशी झलक आहे. प्रत्यक्षातील आपत्काळ याहून कितीतरी पटींनी भयानक आणि अमानुष असणार आहे. या आपत्काळात स्वतःचा आणि कुटुंबाचा बचाव करण्यासाठी काय करू शकतो, याची थोडीफार माहिती या लेखमालिकेतून देण्याचा प्रयत्न केला आहे.