वर्षा ऋतूचर्या – पावसाळ्यात निरोगी रहाण्याचा आयुर्वेदीय कानमंत्र !

पावसाळ्यापूर्वीच्या उन्हाळ्यामध्ये शरिरात कोरडेपणा आलेला असतो, शरिराची शक्ती न्यून झालेली असते. कडक उन्हानंतर वातावरणात अचानक पालट होऊन पावसामुळे गारठा निर्माण होतो.

उदयकालाच्या संदर्भात पाळावयाचे आचार

उदयकालीन सूर्याच्या किरणांचा स्पर्श का होऊ देऊ नये ? सूर्याचा उदयकाल आणि सूर्यास्ताची वेळ या दोन्ही संधीकालांत साधना करण्याचे महत्त्व काय ?
सनातन-निर्मित ग्रंथ ‘दिनचर्येशी संबंधित आचार आणि त्यांमागील शास्त्र’

केर कधी आणि कसा काढावा ?

प्रस्तूत लेखात आपण केर काढणे या कृतीमागील शास्त्र जाणून घेऊया. याअंतर्गत ‘केर काढतांना केरसुणीला भूमीला बडवू का नये’; ‘शक्यतो सायंकाळी केर काढणे टाळावे’; ‘पूर्व दिशा सोडून इतर कोणत्याही दिशेकडे केर काढत जावे’ यांसारख्या विविध कृतींमागील अध्यात्मशास्त्रीय कारणमिमांसा विशद करण्यात आली आहे.

‘व्हॅक्यूम क्लीनर’ने (Vacuum Cleaner) आणि कमरेत वाकून केरसुणीने केर काढणे : एक तौलनिक अभ्यास

पाश्चात्त्य देशात निर्वात यंत्राने (Vacuum Cleaner) ने केर काढला जातो. हीच पद्धत आता भारतातील मध्यमवर्गीय घरांमध्येही रूढ होत आहे. असे असले तरी, कटीत (कमरेत) वाकून केरसुणीने केर का काढावा याचे अध्यात्मशास्त्रीय विश्लेषण करून दोन्ही कृतींतील तौलनिक अभ्यास प्रस्तूत लेखात करण्यात आला आहे.

लादी पुसणे या सर्वसाधारण कृतीमागील अध्यात्मशास्त्र

लादी शास्त्रानुसार कशी पुसावी याविषयी हिंदु धर्माने सांगितलेले शास्त्र प्रस्तूत लेखात विशद करण्यात आले आहे. यानुषंगाने यंत्राने लादी पुसल्याने होणारे तोटेही आपल्याला लक्षात येतील.

संधीकालात आचारपालनाचे महत्त्व आणि शास्त्रात सांगितलेल्या सायंकालातील निषिद्ध गोष्टी

आज सर्वसाधारणपणे घरांतील चित्र पाहिल्यास सायंकाळी सर्वजण दूरचित्रवाणीवरील कार्यक्रम पहाण्यात गर्क असतात.

मलमूत्रविसर्जन हे मार्ग, गोठा, पाणी इत्यादी ठिकाणी केल्याने होणारे तोटे

मलमूत्रविसर्जन हे मार्गावर, पाण्यात, जीर्ण देवालयाच्या ठिकाणी तसेच अग्नि, सूर्य, चंद्र, यांच्यासमोर का करू नये हे पाहू.

केसांमुळे होणारे लाभ

मनुष्य आणि प्राणी यांच्या देहावर केस असणे, ही ईश्वराची कृपा आहे. या केसांचे मनुष्याला आणि प्राण्यांना होणारे लाभ या लेखात पाहू.

केस वाढवणे

पुरुषांनी केस का वाढवू नयेत, तर स्त्रियांनी का वाढवावेत यांविषयी एखाद्याच्या मनात कुतूहल निर्माण होेऊ शकते. याविषयीचे विवेचन प्रस्तूत लेखात केले आहे.

केस कापणे योग्य कि अयोग्य ?

‘स्त्रियांनी भुवया का कोरू नयेत’, ‘केस कापल्यावर ते मोकळे का सोडू नयेत’, हिंदु धर्माने ‘पुरुषांनी केस कापावे’ तर ‘स्त्रियांनी कापू नये’, असे का सांगितले आहे, यांविषयीचे अध्यात्मशास्त्रीय विवेचन प्रस्तूत लेखात पाहू.