भारताच्या दक्षिण-पूर्व शेषटोकावरील हिंदूंचे एक पवित्र तीर्थक्षेत्र म्हणजे धनुषकोडी ! हे ठिकाण पवित्र रामसेतूचे उगमस्थान आहे. गेल्या ५० वर्षांपासून हिंदूंच्या या पवित्र तीर्थस्थानाची स्थिती एका उद्ध्वस्त नगरासारखी झाली आहे. २२ डिसेंबर १९६४ या दिवशी हे नगर एका चक्रीवादळाने उद्ध्वस्त केले.
पंढरपूर येथील श्री विठ्ठलाची पूजा करणारे सेवेकरी श्री. मुकुंद भगवान पुजारी यांनी सांगितलेले श्री विठ्ठलाचे मूर्तीविज्ञान
मंगलकार्यात विघ्ने येऊ नयेत; म्हणून कार्यारंभी श्री गणपतिपूजनासह मातृकापूजन करण्याची रूढी आहे.
‘पुण्य + अह + वाचन = पुण्याहवाचन. ‘कार्यारंभाचा दिवस पुण्य म्हणजे शुभकारक आहे’, असे ब्राह्मणांकडून वदविणे, असा या शब्दाचा अर्थ आहे.
कोणत्याही संस्काराचा आरंभ आधारविधीने करण्यात यावा, असे शास्त्र आहे. या आधारविधीविषयी या लेखातून जाणून घेऊ.
प्राचीन काळी मुलांप्रमाणे मुलींचेही संस्कार होत असत. त्यांचा व्रतबंधही होत असे; पण वेदकाळी मुलींचे संस्कार मागे पडत चालले आणि ‘पत्नी’ या नात्याचा विवाहसंस्कार तेवढा समंत्रक असा चालू राहिला.
‘पूर्वीच्या ऋषींनी मानवजातीच्या उन्नतीसाठी प्रत्येक मानवाला प्राधान्य दिले. त्याला संस्कारित करून पूर्ण उन्नत केल्यास त्याला त्याचा लाभ होईल. तो सर्वसंपन्न होऊन स्वतःचे आयुष्य समर्थतेने आणि आनंदाने व्यतीत करील, तसेच तो समाज उन्नत करण्यासही साहाय्य करील. त्यामुळे समाज सुदृढ होऊन राष्ट्र समर्थ होईल.
देवतांच्या चरणी किंवा तीर्थक्षेत्री जाऊन केशविमोचन (मुंडण) करणे या कृतीमागील अध्यात्मशास्त्र या लेखात पाहू.
‘धर्म’ म्हटले की कोणी ‘सनातन धर्म’ म्हणतो तर कोणी ‘वैदिक धर्म’ म्हणून धर्माला संबोधतो. प्रस्तूत लेखात आपण धर्माचे विविध समानार्थी शब्द त्यांचे अर्थ आणि वैशिष्ट्ये जाणून घेऊया.
