कुंभमेळ्यातील काही प्रथा आणि त्यांचा इतिहास

कुंभमेळ्याच्या वेळी भरलेल्या धार्मिक संमेलनात शस्त्र धारण करण्याविषयी निर्णय होऊन एकत्र येण्याचे ‘अखंड आवाहन’ करण्यात आले. ‘अखंड’ शब्द पुढे आखाडा या नावे रुढ झाला. हिंदु धर्मात चार आश्रमांपैकी संन्यासाश्रमाला प्राधान्य दिले गेले.

गुरुपूजनासारखीच ‘मातृ-पितृ पूजना’ची आणि सार्थ श्री लक्ष्मीपूजनाची आवश्यकता ! – पू. संभाजीराव भिडेगुरुजी, संस्थापक, श्री शिवप्रतिष्ठान, हिंदुस्थान

हिंदूंनी आपल्या महान संस्कृतीचे हे श्रेष्ठत्व जाणून त्यानुसार आचरण केल्यास, म्हणजेच धर्माचरण केल्यास ‘हिंदु राष्ट्र’ दूर नाही !

विजयाची गौरवशाली परंपरा जोपासणारी प्राचीन भारतीय शस्त्रास्त्रविद्या !

विजयादशमीच्या निमित्ताने राजे आणि सामंत, सरदार हे लोक आपापली शस्त्रे अन् उपकरणे स्वच्छ करून ती ओळीने मांडतात आणि त्यांची पूजा करतात.

५१ शक्तीपिठांपैकी एक असलेले बांगलादेशच्या सीताकुंड गावातील (जि. चितगाव) भवानीदेवीचे मंदिर !

चितगाव जिल्ह्यात निसर्गरम्य ठिकाणी डोंगराच्या पायथ्याशी वसलेल्या ‘सीताकुंड’ या गावात ‘एक शक्तीपीठ आहे. येथील दुर्गादेवीला ‘भवानी देवी’ या नावाने ओळखले जाते. सीताकुंड या ठिकाणी सतीचा उजवा हात पडला होता.

भारतीय संस्कृतीचे जतन करणारा नेपाळ !

भारतीय रुपयाप्रमाणे त्यावर महात्मा गांधींचे चित्र नाही किंवा कोण्या नेपाळी राजकारण्याचे चित्र नाही. या नोटेवर हिमालयाचे चित्र आहे.

विदेशातील प्राचीन हिंदु संस्कृतीच्या पाऊलखुणा !

‘इंडोनेशिया एक द्वीपसमूह आणि मुसलमानबहुल राष्ट्र असले, तरी येथे महान हिंदु संस्कृतीची मुळे खोलवर रुजलेली आढळतात.

श्री वल्लभाचार्य यांनी घालून दिलेल्या नियमांनुसार श्रीनाथजींचा केला जाणारा वैशिष्ट्यपूर्ण शृंगार !

नाथद्वारा (राजस्थान) येथील मंदिरात श्रीनाथजी (श्रीकृष्णाचे गोवर्धन पर्वत उचलणारे रूप) यांचे वस्त्र आणि अलंकार तिथीनुसार निरनिराळे असतात.

राष्ट्र आणि धर्म यांच्या रक्षणासाठी गुरु-शिष्य परंपरेची आवश्यकता !

छत्रपती शिवाजी महाराज यांना समर्थ रामदासस्वामी आणि संत तुकाराम महाराज यांनी मार्गदर्शन केले अन् छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी ५ पातशाह्यांना पराभूत करून हिंदवी स्वराज्याची स्थापना केली. हे आपले आदर्श आहेत.

श्रीलंकेतील बौद्धांनी हिंदु मंदिरांवर केलेल्या आक्रमणांचे एक उदाहरण – श्रीलंकेतील कॅन्डी शहरातील बौद्ध मंदिर !

कॅन्डी शहरातील या बौद्ध मंदिराच्या मागच्या बाजूला एक संग्रहालय आहे. १७ बौद्ध देशांनी या संग्रहालयासाठी त्यांच्या देशातील वेगवेगळी वैशिष्ट्ये असलेल्या वस्तू आणि प्रतिकृती (रेप्लिकाज) दिल्या आहेत. या संग्रहालयात भारताचे सर्वांत मोठे दालन आहे.

श्रीलंकेच्या जाफना शहराजवळ असलेल्या नैनातीवू बेटावरील आणि ५१ शक्तीपिठांमधील एक असलेले नागपुषाणी देवीचे प्रसिद्ध मंदिर !

प्राचीन काळात ‘नैनातीवू’ला ‘नागद्वीप’ या नावाने ओळखले जात असे. येथील शक्तीपिठाच्या स्थानी देवीचे एक मंदिर आहे. त्या देवीचे नाव ‘नागपुषाणी देवी’ असे आहे.