ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ ತೊಂದರೆಗಳು ಬಂದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಪರಿಹಾರ ಮಾಡಬೇಕು ?

‘ಇಂತಹ ಒಂದು ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂದು ಯಾರಿಗೂ ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಷ್ಟು ಪರಿಹಾರ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹಿಂದೂಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಎಷ್ಟು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

ಅ. ಯೋಗ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಸಿಗದಿದ್ದರೆ ಯಾವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಸಿಗುತ್ತಾರೆಯೋ, ಅವರಿಂದಲೇ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

ಆ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಸಿಗದಿದ್ದರೆ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಕರೆದು ಅವನನ್ನು ಪಿತೃಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ದೇವರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಿಗ್ರಾಮ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟು, ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮಾಡಿ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಆ ಎಲೆಯನ್ನು ಹಸುವಿಗೆ ಕೊಡಬೇಕು ಅಥವಾ ನದಿ, ಕೆರೆ, ಸರೋವರ, ಬಾವಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸರ್ಜನೆ ಮಾಡಬೇಕು.

ಇ. ರಾಜಕಾರ್ಯ, ಕಾರಾಗೃಹವಾಸ, ರೋಗ ಅಥವಾ ಇತರ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ತನಗೆ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಲು ಆಗದಿದ್ದರೆ ಪುತ್ರ, ಶಿಷ್ಯ ಅಥವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಮೂಲಕ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಿಸಬೇಕು.

ಈ. ಸಂಕಲ್ಪ ವಿಧಿಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಪಿಂಡದಾನವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬಾಕಿ ಎಲ್ಲ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.

ಉ. ಬ್ರಹ್ಮಾರ್ಪಣವಿಧಿಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಕರೆದು ಅವನು ಕೈಕಾಲುಗಳನ್ನು ತೊಳೆದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಅವನನ್ನು ಆಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ ಪಂಚೋಪಚಾರ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿ ಭೋಜನ ಬಡಿಸಬೇಕು.

ಊ. ಹೋಮಶ್ರಾದ್ಧ ಮಾಡಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಹಣ ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅನ್ನವನ್ನು ಬೇಯಿಸಿ ‘ಊದೀರತಾಮವರ’ ಈ ಸೂಕ್ತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಋಚೆಯನ್ನು ಹೇಳಿ ಹೋಮವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. (ಇದನ್ನು ಉತ್ತರಕ್ರಿಯೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.)

ಎ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಯಾವುದನ್ನೂ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಮುಂದೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.
೧. ಹಸುವಿಗೆ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಹಾಕಬೇಕು.
೨. ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಎಳ್ಳು ನೀರಿನಿಂದ ಪಿತೃತರ್ಪಣ ಕೊಡಬೇಕು.
೩. ಶ್ರಾದ್ಧದ ತಿಥಿಯಂದು ಉಪವಾಸ ಮಾಡಬೇಕು.

ಏ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಯಾವುದನ್ನೂ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೇ ಇದ್ದಾಗ ಮುಂದೆ ನೀಡಿದಂತೆ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.
೧. ಅಡವಿಗೆ ಹೋಗಿ ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಕಂಕಳುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಸೂರ್ಯಾದಿ ಲೋಕಪಾಲಕರಿಗೆ ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಮುಂದಿನಂತೆ ಹೇಳಬೇಕು – ‘ನನ್ನ ಹತ್ತಿರ ಶ್ರಾಧ್ಧೋಪಯೋಗಿ ಧನಸಂಪತ್ತು ಇತ್ಯಾದಿ ಏನೂ ಇಲ್ಲ. ನಾನು ಎಲ್ಲ ಪಿತೃಗಳಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ನನ್ನ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನನ್ನ ಎಲ್ಲ ಪಿತೃಗಳು ತೃಪ್ತರಾಗಲಿ. ನಾನು ನನ್ನ ಕೈಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ಎತ್ತಿದ್ದೇನೆ’.
೨. ನಿರ್ಮಾನುಷ್ಯ (ನಿರ್ಜನ) ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಕೈಗಳನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತಿ ‘ನಾನು ನಿರ್ಧನ (ಧನರಹಿತ) ಮತ್ತು ಅನ್ನರಹಿತವಾಗಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನನ್ನು ಪಿತೃಋಣದಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿರಿ’ ಎಂದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕು.
೩. ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಮುಖ ಮಾಡಿ ಅಳಬೇಕು.

ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕಾರಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಬರುವ ಶ್ರಾದ್ಧದ ದಿನ ಪಿತೃಗಳನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು, ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡದೇ ಇರಬಾರದು ಎಂಬುದೇ ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.

ಶ್ರಾದ್ಧವಿಧಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಸಿಗದೇ ಇದ್ದಾಗ, ಅವರಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯವೆಂದು ಇತರ ಪದ್ಧತಿಗಳಿಂದ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಅದರಿಂದ ಶ್ರಾದ್ಧವಿಧಿಯ ಲಾಭವು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಿಗುತ್ತದೆಯೇನು ?

ಶ್ರಾದ್ಧವಿಧಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಸಿಗದೇ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆ ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಭಾವಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ ಆ ಶ್ರಾದ್ಧವಿಧಿಯ ಲಾಭವು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವರು ‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣರೇ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂಬ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಹೋಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ ಅಥವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಸಿಕ್ಕಿದರೂ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಂಪರೆಗನುಸಾರವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಪದ್ಧತಿಯಿಂದ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಶಾಸ್ತ್ರದಂತೆ ಶ್ರಾದ್ಧವಿಧಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದರ ತುಲನೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಲಾಭವು ಸಿಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಸಿಗದೇ ಇರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ಇದೆ.

(ಓದಿ – ಸನಾತನದ ಗ್ರಂಥ ‘ಶ್ರಾದ್ಧದಲ್ಲಿನ ಕೃತಿಗಳ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ’)