મહાશિવરાત્રિ

સંકટકાળ અથવા આપત્કાળમાં (જેમકે કોરોનાની મહામારીના સમયે) આ વ્રત હંમેશાંની જેમ કરવામાં મર્યાદા આવી શકે છે. આવા સમયે મહાશિવરાત્રિના દિવસે શિવતત્ત્વનો લાભ મેળવવા માટે શું કરવું ? આ વિશેનાં કેટલાંક ઉપયુક્ત સૂત્રો અને દૃષ્ટિકોણ અત્રે આપી રહ્યા છીએ.

૧. શિવની પૂજા માટે પર્યાય
અ. સંકટકાળની પૃષ્‍ઠભૂમિ પર લાગુ કરવામાં આવેલા નિર્બંધોને કારણે જેમને મહાશિવરાત્રિને દિવસે શિવમંદિરમાં જવું સંભવ નથી, તેમણે પોતાના ઘરમાંના શિવલિંગની પૂજા કરવી.
આ. જો શિવલિંગ ઉપલબ્ધ ન હોય, તો શિવના ચિત્રની પૂજા કરવી.
ઇ. જો શિવનું ચિત્ર પણ ઉપલબ્ધ ન હોય, તો પાટલા પર શિવલિંગનું અથવા શિવનું ચિત્ર દોરીને તેની પૂજા કરવી.
ઈ. આમાંથી જો કાંઈપણ સંભવ ન હોય, તો શિવનો ‘ૐ નમઃ શિવાય ।’ આ નામમંત્ર લખીને આપણે તેની પૂજા કરી શકીએ છીએ.’
શ્રાવણી સોમવારે ઉપવાસ કરીને શિવની વિધિવત્ પૂજા કરવાની ઇચ્છા ધરાવનારાઓ માટે પણ આ સૂત્રો લાગુ છે.
ઉ. માનસપૂજા : ‘સ્થૂળ કરતાં સૂક્ષ્મ શ્રેષ્ઠ’, આ અધ્યાત્મનો એક મહત્ત્વનો સિદ્ધાંત છે. સ્થૂળ બાબતો કરતાં સૂક્ષ્મ બાબતોમાં વધારે સામર્થ્ય હોય છે. આ તત્ત્વ અનુસાર પ્રત્યક્ષ શિવપૂજા કરવી બને એમ ન હોય તો શિવની માનસપૂજા પણ કરી શકાય છે.
આપત્કાળમાં જો તરી જવું હોય, તો સાધનાનું જ બળ આવશ્યક છે. તેથી ભલે હંમેશાંની જેમ વ્રત કરવામાં મર્યાદા હોય, તો પણ નિરાશ થવાને બદલે વધારેમાં વધારે ઝંપલાવી દઈને સાધના કરવા ભણી ધ્યાન આપવું. મહાશિવરાત્રિના નિમિત્તે આપણે ભગવાન શિવને શરણ જઈને પ્રાર્થના કરીએ, ‘હે શિવશંભો, સાધના કરવા માટે અમને શક્તિ, બુદ્ધિ અને પ્રેરણા પ્રદાન કરો. અમારી સાધનામાં આવનારી અડચણો અને બાધાઓનો લય કરો’, એવી અમે શરણાગતભાવથી પ્રાર્થના કરીએ છીએ.’