જે રાગોમાં સાત સ્વર હોય છે તેમને ‘પૂર્ણરાગ’ કહેવાય છે. કેટલાક રાગોમાં પાંચ અથવા તેના કરતાં ઓછા સ્વર હોય છે. તેમને ‘સ્વલ્પરાગ’ એમ કહે છે. ‘પૂર્ણરાગ અને સ્વલ્પરાગ’, આ રાગોને આપેલી આધ્યાત્મિક પરિભાષામાંની સંજ્ઞા છે.
વર્ષ ૧૯૨૨ થી ૧૯૪૩ આ બે દસકા ઇટલી પર અધિરાજ્ય ગજવનારો અને વિશ્વમાં કુપ્રસિદ્ધ રહેલો હુકુમશાહ બેનિટો મુસોલિની ! એકવાર તેને નિદ્રારોગ થયો. તેણે ઘણી ઔષધિઓ કરી; પણ તેને સમાધાનકારક નિદ્રા આવતી નહોતી.
હિંદુધર્મમાં વિશદ કરેલી ૧૪ વિદ્યા અને ૬૪ કલાઓ આ હિંદુ ધર્મએ વિશ્વને આપેલી અમૂલ્ય દેણગી છે. આ વિદ્યા અને કલાઓ માનવીને આંતરિક સુખ, સમાધાન, ઐહિક ઉત્કર્ષ તો પ્રાપ્ત કરાવી આપે છે જ; પણ તેમની સૌથી મહત્ત્વની વિશિષ્ટતા એટલે તેમના માધ્યમ દ્વારા સાધના કરીને વ્યક્તિ ઈશ્વરપ્રાપ્તિ કરી શકે છે.
શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન તેના ભણી મલકાઈને મંદ હાસ્ય વેરતા નિહાળતા હતા. કિરાત જાણે શિકાર મળ્યો હોય તેવી રીતે શ્રીકૃષ્ણને ખભા પર ઊંચકીને સંત પાસે લઈ આવ્યો. શ્રીકૃષ્ણ જાળમાં મંદ હાસ્ય વેરતા હોવાનું દ્રશ્ય જોઈને તે સંત ભાન ગુમાવી બેઠા.
‘પૂર્વે સ્ત્રીઓ સ્નાન કરવા પહેલાં પોતાના શૃંગારપેટી (કંકુ, મીણ, કાંસકો રાખવાની અરીસો રહેલી લાકડાની પેટી) સામે બેસીને જમણો ગોઠણ પેટ પાસે લઈને થોડું આગળ નમીને પછી જ ફણીથી માથું વ્યવસ્થિત ઓળતી હતી. આગળ નમીને ફણી ફેરવવાથી દેહમાં રહેલા પંચપ્રાણ પણ સતત જાગૃત અવસ્થામાં રહેતા હતા.
‘પૃથ્વી, આપ તેજ, વાયુ અને આકાશ આ ચડતાં ક્રમમાં રહેલાં પંચતત્ત્વોમાંથી તત્ત્વ જેટલું ઉચ્ચ સ્તરનું હોય, તેટલું તેમાંથી ઈશ્વરની અનુભૂતિ થવાનું પ્રમાણ અધિક હોય છે.
દેવાલયનું પણ તેમજ છે. કર બચે, દીકરો જન્મે અને અન્ય વાસનાપૂર્તિ માટે બંધાવેલા દેવાલયમાં, તે ભાવના હોવાથી ત્યાં ગયા પછી આનંદ મળતો નથી.
ત્વચાની સંભાળ લેતી વેળા ઘણી વાર આપણે વાળ અને નખની સંભાળ લેવાનું ભૂલી જઈએ છીએ. ઉનાળાના દિવસોમાં આપણે જે ખોરાક આરોગીએ છીએ, તેની ક્યારેય પણ અવગણના કરશો નહીં. હંમેશાં આંબા, પપૈયા, અનનાસ (Pineapple), લિંબુ વર્ગના ફળો, ગાજર, તરબૂચ, બીટ અને સર્વ પ્રકારની લીલી પાદંડાવાળી શાકભાજીનું સેવન કરો.
માસિકો અથવા છાપાંની શાહી તળેલી વસ્તુઓમાં સહેજે શોષાઈ જાય છે. શાહીમાંનો ગ્રેફાઇટ ઘાતક હોવાથી તેને કારણે કર્કરોગ થવાનું જોખમ પણ હોય છે.
માનવીનું આયુષ્ય કેટલાંક વર્ષોનું હોય છે, જ્યારે દેવતા ચિરંતન છે. તેને કારણે ભારતમાં પ્રાચીન કાળથી માનવી માટે કેટલાંક દસકા અથવા શતક ટકી શકે તેવા માટીના ઘર બનાવવામાં આવતા હતાં, જ્યારે દેવતાઓની મૂર્તિઓની સ્થાપના સહસ્રો વર્ષો ટકી શકે તેવા પત્થરનાં મંદિરોમાં કરવામાં આવતી હતી.