‘કેટલાક સંપ્રદાયોમાં વિશિષ્ટ પહેરવેશ (ઉદા. ભગવાં વસ્ત્રો, ગળામાં માળા, જટા) શા માટે કહે છે ?’, એવો પ્રશ્ન કેટલાક લોકોને ઉપસ્થિત થઈ શકે છે. તેનો ઉત્તર એમ કે, ‘સંપ્રદાયમાંની વ્યક્તિ ‘સાધક’ પંથની છે’ તેનું તેને નિરંતર ભાન રહે, એટલો જ તે પહેરવેશનો હેતુ હોય છે.
એકસરખા આધ્યાત્મિક રંગના વસ્ત્રો વધારે પ્રમાણમાં પારદર્શકતાના દર્શક હોવાથી તે આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ વધુ સત્ત્વગુણી માનવામાં આવ્યા છે.
‘કપડાં ધોવાથી તેમાંની રજ-તમ લહેરો અને કાળી શક્તિ ઓછી થાય છે. ધોયેલા કપડાંને વિભૂતિ લગાડવાથી અથવા કપડાંમાં ઉદબત્તીના ટુકડા રાખવાથી તેમનામાંનું ચૈતન્ય અને સુગંધનું પરિણામ કપડાં પર થઈને કપડાંમાંની કાળી શક્તિ અને રજ-તમ નષ્ટ થવામાં સહાયતા થાય છે.
સર્વસામાન્ય માનવીની પ્રકૃતિ તારક હોવાથી તેને મારક તત્ત્વનો ત્રાસ થવાની શક્યતા હોય છે. કપડાં પરની આડી રેખાઓમાંથી મારક તત્ત્વ પ્રક્ષેપિત થતું હોવાથી તેના દ્વારા ત્રાસ થવાની સંભાવના હોવાથી આડી રેખા ધરાવતાં કપડાં પહેરવા નહીં.
‘કૃતજ્ઞતા’ આ શબ્દ અર્થાત્ કોઈકે મારા પર કાંઈક ઉપકાર કર્યા પછી ઉત્સ્ફૂર્ત રીતે વ્યક્ત કરવાની ભાવના છે. પ્રત્યક્ષમાં ઈશ્વર જ બધા માટે બધું જ કરતા હોય છે. મારા ઈશ્વર અને સર્વેસર્વા સચ્ચિદાનંદ પરબ્રહ્મ ડૉ. જયંત આઠવલેજી એ જ છે. પ્રત્યેક પ્રસંગમાં મેં તેમના પ્રત્યે કૃતજ્ઞતાભાવ વ્યક્ત કરવાથી મારા મન અને બુદ્ધિનો લય થઈને મને આત્માનંદ મળે છે.
શ્રદ્ધા ધરાવનારા બુદ્ધિજીવો માટે ‘ગુરુ’ આ એક વ્યાપક સંકલ્પના છે અને શિષ્ય માટે તે એક પ્રચંડ શક્તિ છે. જેણે ગુરુની શક્તિની અનુભૂતિ મેળવી, તે ભાગ્યવાન સમજવો. ગુરુ દેહધારી નથી, તેઓ સર્વવ્યાપી તત્ત્વ છે. ધર્મકાર્યની આવશ્યકતા અનુસાર તેઓ સંતનાં રૂપમાં દેહ ધારણ કરીને પૃથ્વી પર જન્મ લે છે
પથારી ભૂમિ સાથે સંલગ્ન હોવાથી પાતાળમાંથી પ્રક્ષેપિત થનારી ત્રાસદાયક લહેરોને કારણે પથારી ભારિત થાય છે. એકાદ જીવ જ્યારે તેના પર બેસે છે, ત્યારે તેના મનમાં ચાલી રહેલા અસંખ્ય વિચારોના માધ્યમ દ્વારા પ્રક્ષેપિત થનારા રજ-તમયુક્ત લહેરોનું આવરણ તેના દેહ ફરતે બને છે.
‘સહુકોઈને બધું જ સરખું જોઈએ’, એમ કહીને નિર્માણ કરેલા સામ્યવાદના નામ હેઠળ બરાડા પાડનારા પોતે ગબ્બર બની બેઠા છે, જ્યારે ગરીબ તો ગરીબ જ રહ્યા છે. સામ્યવાદીઓ જ તેમનું શોષણ કરે છે. આનાથી ઊલટું સંત પોતાની નાની-નાની કૃતિઓ દ્વારા સમષ્ટિનો વિચાર કરવાનું શીખવે છે. આ જ ખરો સામ્યવાદ છે.
‘ધર્મ બે લક્ષણાત્મક છે – પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિ. પ્રવૃત્તિ ધર્મ એ રાષ્ટ્રનો હોઈ શકે. અર્થાત તેમાં સમષ્ટિગતતા અને વ્યષ્ટિગતતાનો વિચાર આવે જ છે. આ વિચારને જ સાપેક્ષતા કહી શકીએ. નિવૃત્તિ ધર્મ એ કેવળ વ્યષ્ટિગત જ હોઈ શકે.
ક્ષમા, સત્ય, મનનું સંયમન કરવું, શૌચ, દાન, ઇંદ્રિયોનો નિગ્રહ કરવો, અહિંસા, ગુરુની સેવા કરવી, તીર્થયાત્રા, દયા, ઋજુતા (પ્રામાણિકતા), નિર્લોભી વલણ હોવું, દેવ અને બ્રાહ્મણનો સત્કાર કરવો અને કોઈની પણ નિંદા ન કરવી, આને સામાન્યધર્મ કહે છે.