શ્રી.સેલ્વનાથને કહ્યું, ‘‘મહર્ષિ અધ્યાત્મ વિશ્વવિદ્યાલય માટે સ્થાપત્ય શાસ્ત્ર વિશે કોઈપણ માહિતીની આવશ્યકતા હોય તો તે હું આપીશ અથવા તે વિશેના જૂના ગ્રંથો આપીશ.’’ આ બાબત પરથી ‘કેતીશ્વરમ્ જવાનું આયોજન એ ઈશ્વરી આયોજન હતું અને કેવળ ગુરુકૃપાથી શ્રી. સેલ્વનાથન્ સાથે મેળાપ થયો’, એવું અમારા ધ્યાનમાં આવ્યું.’
માતા પાર્વતીએ કર્તિક ભગવાનને જે દિવસે ‘વેલ’ આયુધ આપ્યું, તે દિવસ એટલે તાયપુસમ્. આ દિવસના સ્મરણાર્થે પ્રત્યેક વર્ષે બટુ ગુફામાંના કાર્તિકેય મંદિરમાં અહીંના હિંદુઓ ‘તાયપૂસમ્’ ઉત્સવ ઊજવે છે.
આ પ્રવાસ દ્વારા મારા મન પર એક સૂત્ર અંકિત થયું, સર્વ ઈશ્વરેચ્છાથી જ થાય છે. પ્રત્યેક ક્ષણ પૂર્વનિયોજિત છે. કાળના તે પ્રવાહમાં સ્વયંને ભૂલીને ઈશસ્મરણમાં રહેવાનો પ્રયત્ન કરવો, એ જ સાચી સાધના છે. ખરું જોતાં આપણું કાંઈ જ અસ્તિત્વ નથી. આપણે ઈશ્વરનું નામસ્મરણ કરીએ છીએ અને આપણું ધ્યેય ઈશ્વરપ્રાપ્તિ છે. સાધ્ય એટલે ઈશ્વરપ્રાપ્તિ અને સાધન એટલે નામસ્મરણ.
ત્રિલોકમાં સદ્ગુરુ જ શ્રેષ્ઠ છે. તેમના કૃપાશીર્વાદ વિના કોઈપણ કાર્ય થઈ શકે જ નહીં. શ્રીરામના આશીર્વાદ વિના સીતામાતાની શોધ લેવી અથવા લંકામાં જવું સંભવ નહોતું. અંતે શું, તો ઈશ્વર એ જ સદ્ગુરુ અને સદ્ગુરુ એ જ ઈશ્વર !
તક્ષશિલા નગરીની સ્થાપના ભરતે તેના દીકરાના અર્થાત્ તક્ષના નામે કરી. આગળ અહીં જ વિદ્યાપીઠ સ્થાપન થયું. જાતક કથાઓમાં તક્ષશિલા વિદ્યાપીઠ વિશે ઘણી માહિતી મળે છે. આ કથાઓમાં ૧૦૫ ઠેકાણે તક્ષશિલા વિદ્યાપીઠના સંદર્ભો મળે છે.
ઈરાનમાંથી પણ કેટલાક લોકો અહીં પૂજા કરવા માટે આવતા હતા. અહીં કાયમી સ્વરૂપના પૂજારીઓ પણ હતા; પરંતુ વર્ષ ૧૮૬૦ પછી અહીં કોઈપણ પૂજારી રહેવા માટે આવેલા નથી.
ભારતમાં ખાદીનું કપડું છે; પણ ભારતીય લોકો આ કપડું મોટા પ્રમાણમાં ઉપયોગમાં લાવતા હોવાનું દેખાતું નથી.’
આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ પણ દૈવી કૃપા પ્રાપ્ત થવાનો વિચાર ધ્યાનમાં લઈને કરેલો આ પ્રયત્ન વિશિષ્ટતાપૂર્ણ, મહત્ત્વનો અને અભ્યાસ કરવા જેવો લાગે છે. ઇંડોનેશિયાની જેમ જ મલેશિયામાં પણ આપણને આવા વિશિષ્ટતાપૂર્ણ બાટીક કોતરકામનાં કપડાં જોવા મળે છે.
વર્ષ ૧૮૮૧માં ભારતના ‘પુરી’થી ‘જગન્નાથ’ નામના સિદ્ધપુરુષ મલેશિયાના તાપા સ્થાને આવ્યા. આ સ્થાન એટલે જંગલ છે. વર્ષ ૧૯૫૯માં તેમણે જીવસમાધિ લીધી.
ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ જોઈએ તો દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા ભાગ પર પ્રાચીન ભારતીય સંસ્કૃતિની પકડ હતી. તેને કારણે થાયલેંડ, ઇંડોનેશિયા, મલેશિયા, સિંગાપૂર, ફિલિપીન્સ, કંબોડિયા, વિએતનામ જેવા અસંખ્ય અધિરાજ્યો સમૃદ્ધ થયા.